Τετάρτη 18 Ιουλίου 2012

Τi εiναι ό Οiκουμενισμός;



Τί εἶναι
  Οἰκουμενισμός;


(Ἀπό φυλλάδιο πού εἶχε ἐκδώσει, τό 2004, ἡ Ἱερά Μονή Παρακλήτου, Ὠρωποῦ Ἀττικῆς, ἡ ὁποία ὑπάγεται στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος μέσω τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κηφισίας)

          

            Οκουμενισμς εναι μιά κίνηση, πού διακηρύσσει τι χει ς σκοπό τήν ντητα το διαιρεμένου χριστιανικο κόσμου (ρθοδξων, Παπικν, Προτεσταντν, κ..). δα τς ντητας συγκινε κάθε εασθητη χριστιανική ψυχή κα νταποκρνεται στος μύχιους πόθους της. Τήν δα ατ οκειοποιεται κα ό Οκουμενισμς. λλά τό νωτικ του ραμα, ραμα κατεξοχήν πνευματικό, τό στηρίζει κυρίως πάνω στς νθρπινες προσπάθειες κα χι στν νργεια το γου Πνεύματος. Μόνο τό γιο Πνεμα μπορε, ταν συναντήσει τήν νθρπινη μετάνοια κα ταπείνωση, νά κάνει ατ τό ραμα πραγματικότητα.
ποθητή ντητα, ν κα ταν συμβε, δν θ εναι παρά να θαμα το Θεο.
                   


Πότε μφανστηκε.

       Ο
ρίζες το Οκουμενισμο πρέπει ν' ναζητηθον στν προτεσταντικό χρο, στ μέσα το 19ου α. Τότε κάποιες χριστιανικές μολογες, βλέποντας τόν κόσμο νά φεύγει π κοντά τους λόγω τς αξανμενης θρησκευτικς διαφορας κα τν ργανωμνων ντιθρησκευτικν κινημάτων, ναγκστηκαν σ μιά συσπείρωση κα συνεργασία.
Α
τ νωτικ δραστηριότητά τους λαβε ργανωμνη πλέον μορφή, ς Οκουμενικ Κίνηση, τόν 20ό α., κα κυρίως τό 1948, μ τήν δρυση στ μστερνταμ τς λλανδας το Παγκοσμίου Συμβουλίου τν κκλησιν (Π.Σ.Ε.), πού δρεει στ Γενεύη.
       Θ
πρέπει, βέβαια, νά σημειωθε τι τό Π.Σ.Ε. δν θ μποροσε ποτέ νά πάρει "οκουμενικ" χαρακτήρα, λλ θ παρέμενε πλ μιά νδοπροτεσταντική πθεση, ν δν συμμετεχαν κα κάποιες τοπικές ρθδοξες κκλησες. Ο Ρωμαιοκαθολικοί ρνθηκαν νά συμμετάσχουν. ργτερα μως, χωρίς νά νταχθον στ Π.Σ.Ε., μπκαν κι ατο στν Οκουμενικ Κίνηση. Μ σχετικό διάταγμα τς Β' Βατικανς Συνόδου (1964), γκαινασαν ναν δικό τούς Οκουμενισμ πού στοχεύει στν νωση λων τν Χριστιανν κάτω π τήν παπική ξουσα.

συμμετοχή τν ρθοδξων στν Οκουμενικ Κίνηση.

        Πρέπει νά
μολογσουμε τι σημαντική θηση στ δημιουργία τς Οκουμενικς Κινήσεως δωσε κα τό Οκουμενικ Πατριαρχεο Κωνσταντινουπόλεως διατερα μάλιστα μ τό Διάγγελμα το 1920, πού, πως ποδεχθηκε, ποτλεσε τή βάση κα τόν "Καταστατικό Χάρτη" τς συμμετοχς τν ρθοδξων στν Οκουμενικ Κίνηση.
Τό Διάγγελμα α
τ ταν κάτι τό πρωτόγνωρο στν στορα τς κκλησας, πειδ γι πρώτη φορά πσημο ρθδοξο κείμενο χαρακτήριζε λες τς τερδοξες Κοινότητες τς Δύσεως "κκλησες", «ς συγγενες κα οκεας ν Χριστ κα συγκληρονόμους κα συσσώμους τς παγγελας το Θεο». τσι ντρεπε τήν ρθδοξη κκλησιολογία. Κα γι νά μν ναφερθομε σ παλαιότερες ποχς, φτάνει νά θυμηθομε τι λίγα χρόνια νωρίτερα (1895) τό διο Πατριαρχεο, σ γκκλιό του τοποθετοσε τόν Παπισμό κτς κκλησας, πειδ εσγαγε «αρετικάς διδασκαλίας κα καινοτομίας». Γι' ατ κα καλοσε τούς Δυτικούς Χριστιανούς νά πιστρψουν στος κόλπους τς μις κκλησας, δηλαδή τς ρθοδοξας.
        Τό Διάγγελμα το
1920 χοντας ς πρότυπο τή διακρατική «Κοινωνία τν θνν», πρότεινε τή σύμπηξη μις «συναφείας κα κοινωνίας μεταξύ τν κκλησιν», μ κυριότερους στόχους α) τήν πανεξταση τν δογματικν διαφορν μ συμβιβαστική διάθεση, β) τήν παραδοχή νιαου μερολογου ( μερική φαρμογ το ποου πφερε, δυστυχς, νδοορθόδοξο ορτολογικό διχασμό), κα γ) τή συγκρότηση παγχριστιανικν συνεδρίων.
       
κτός π τό Οκουμενικ Πατριαρχεο, λες σχεδόν ο ρθδοξες κκλησες ζήτησαν σταδιακά νά γίνουν, κα γιναν, δεκτές ς μέλη το Π.Σ.Ε. Μερικές, στσο, ναγκστηκαν ργτερα ν' ναδιπλωθον κα ν' ποχωρσουν, καθώς φενός παρακολουθοσαν μ πογοτευση τόν κφυλισμ του κα φετέρου πιέζονταν π τς ντονες ντιοικουμενιστικές ντιδρσεις το ποιμνίου τους. Ελογο πρόβαλλε τό ρτημα: Πς, ραγε, μπορε ρθοδοξα νά εναι νταγμνη ς "μέλος" σ "κάτι", τή στιγμή πού δια εναι τό "λον", τό Σμα το Χριστο, κα πού καλε λους νά γίνουν μέλη Του;
         
παρουσία, λλωστε, τν ρθοδξων κκλησιν στς Συνελεύσεις το Π.Σ.Ε., λόγω το τρόπου συγκροτήσεως κα λειτουργίας του, ταν πάντα σχν, τελσφορη κα διακοσμητική. Ο ποφσεις του διαμορφώνονταν ποκλειστικ π τήν ποσοτική περοχ τν προτεσταντικν ψήφων. Βέβαια, μέχρι τό 1961, ο ρθδοξοι στς Γενικές Συνελεύσεις κατέθεταν διατερες δηλώσεις -μερικές ποτελον μνημειώδη μολογιακ κείμενα- ς κπρσωποι τς Μις, γας, Καθολικς κα ποστολικς κκλησας.
            
σον φορ στ οκουμενιστικό νοιγμα το Βατικανο, νταπκριση τς ρθοδοξας πρξε θετική, μ κύριο κφραστ της τόν Οκουμενικ Πατριάρχη θηναγόρα. Ό Πατριάρχης συναντήθηκε μ τόν πάπα Παλο ΣΤ' στ εροσλυμα (1964), προχώρησε μαζί του στν μοιβαα ρση τν ναθεμτων το Σχίσματος το 1054 κα ποστριξε τό "διάλογο τς γπης", προωθώντας τσι τούς στόχους τς Β' Βατικανς Συνόδου.

Τά θεωρητικά "
νογματα" το Οκουμενισμο.

          
Οκουμενισμς, γι νά λοποισει τούς στόχους του, ναγκζεται νά παραθεωρήσει κα ν' ναθεωρσει ρισμνες βασικές ρχς τς ρθοδοξας.
Προβάλλει τήν
ντληψη τς "Διευρυμένης κκλησας", σύμφωνα μ τήν ποα κκλησα εναι μία κα περιλαμβάνει τούς Χριστιανούς κάθε μολογας, π τή στιγμή πού δέχτηκαν τό βάπτισμα. τσι λες ο χριστιανικές μολογες εναι μεταξύ τους "δελφς κκλησες".
Μέσα στ
διο πνεμα κινεται κα δα τς "Παγκόσμιας ρατς κκλησας": κκλησα πού φσταται τάχα "ἀόρατα" κα παρτζεται π' λους τούς Χριστιανούς, θ φανερωθε κα στν ρατ της διάσταση μ τς κοινές νωτικς προσπάθειες.
        Τ
ς ντιλψεις ατς πηρασε κα προτεσταντική θεωρία τν κλάδων, σύμφωνα μ τήν ποα ή κκλησα εναι να "δένδρο" μ "κλαδιά" λες τς χριστιανικές μολογες, καθεμιά π τς ποες κατέχει να μόνο μέρος τς λθειας. ς προστεθε πσης κα θεωρία τν "δύο πνευμόνων", πού ναπτχθηκε μεταξύ ρθοδξων οκουμενιστν κα παπικν. Σύμφωνα μ' ατν ρθοδοξα κα Παπισμός εναι ο δύο πνεύμονες, μ τούς ποους ναπνει κκλησα. Γι ν' ρχσει τάχα ν' ναπνει ρθ κα πάλι θ πρέπει ο δύο πνεύμονες νά συγχρονίσουν τήν ναπνο τους.
            Τέλος, στ
ς μεθόδους, πού χρησιμοποιε Οκουμενισμς γι τήν προσέγγιση τν Χριστιανν, περιλαμβάνεται κα δογματικός μινιμαλισμός. Πρόκειται γι προσπάθεια νά συρρικνωθον τά δόγματα στ πι ναγκαα, σ' να "μίνιμουμ" (=λχιστο), προκειμένου νά περπηδηθον ο δογματικές διαφορές μεταξύ τν μολογιν. Τό ποτλεσμα μως εναι παραθεώρηση το δόγματος, ό ποβιβασμς κα ή λαχιστοποηση τς σημασίας του. «ς νωθον», λένε, «ο Χριστιανοί, κα τά δόγματα τά συζητον ργτερα ο θεολόγοι»! Μ τή μέθοδο βέβαια το δογματικο μινιμαλισμο εναι σως εκολο νά νωθον ο Χριστιανοί. Ο τέτοιοι "Χριστιανοί" μως μπορε νά εναι "ρθδοξοι, δηλαδή ληθιν Χριστιανοί;

ρθδοξη ντληψη γι τήν κκλησα.

        Σύμφωνα μ
τήν ρθδοξη κκλησιολογία, κκλησα κα ρθοδοξα ταυτίζονται. Ή κκλησα εναι πωσδποτε ρθδοξη κα ρθοδοξα εναι ή Μία, γα, Καθολική κα ποστολικ κκλησα, τό Σμα το Χριστο. Κα πειδ ό Χριστός εναι νας, ρα κα ή κκλησα εναι μία. Γι' ατ ποτέ δν νοεται διαίρεση στν κκλησα. Μόνο χωρισμό π τήν κκλησα χουμε. Σ συγκεκριμένες δηλαδή στορικς στιγμές ο αρετικο κα ο σχισματικοί ποκπηκαν π' ατν, κι τσι παψαν νά εναι μέλη της.
        
κκλησα κατέχει τό πλήρωμα τς λθειας, χι μις φηρημνης λθειας, λλ νς τρόπου ζως πού σώζει τόν νθρωπο π τό θάνατο κα τόν κάνει "κατά χάριν Θεό". ντθετα, αρεση ποτελε λικ μερική ρνηση τς λθειας, να κομμάτιασμά της, πού τσι παίρνει τό χαρακτήρα κα τήν παθολογία μις δεολογας. Χωρίζει τόν νθρωπο π τόν τρόπο πρξεως πού δωσε Θεός στν κκλησα Του κα τόν θανατώνει πνευματικά.
           Τά δόγματα
πσης, τά ποα περικλείουν τς περβατικς λθειες τς πίστεώς μας, δν εναι φηρημνες ννοιες κα διανοητικές συλλήψεις, οτε, πολύ περισσότερο, μεσαιωνικός σκοταδισμός θεολογικός σχολαστικισμός. κφρζουν τήν μπειρα κα τό βίωμα τς κκλησας. Γι' ατ, ταν πρχει διαφορά στ δόγματα, πρχει πωσδποτε κα διαφορά στν τρόπο ζως. Κι ποιος ποτιμ τήν κρβεια τς πίστεως, δν μπορε νά ζήσει τήν πληρότητα τς ν Χριστ ζως.

           
Χριστιανός πρέπει νά δεχθε λα σα ποκλυψε Χριστός. χι να "μίνιμουμ", λλ τό σύνολο. Γιατί στν λτητα κα τήν κεραιτητα τς πίστεως διασώζονται καθολικότητα κα ρθοδοξα τς κκλησας.
τσι ξηγονται ο μέχρις αματος γνες τν γων Πατέρων γι τή διαφύλαξη τς πίστεως τς κκλησας, καθώς κα μέριμνά τους γι τή διατύπωση, μ τό φωτισμό το γου Πνεύματος, τν "ρων" τν Οκουμενικν Συνόδων. Ο "ροι" ατο δν σημαίνουν τίποτε λλο παρά τά ρια, τά σύνορα τς λθειας, γι νά μπορον ο πιστοί νά διακρίνουν τήν κκλησα, ς ρθοδοξα, π τήν αρεση.
Ο
τερδοξοι, μ τό νά ρνηθον τήν πληρότητα τς λθειας, χωρίστηκαν π τήν κκλησα. Γι' ατ κα εναι αρετικο. πομνως στερονται τήν γιαστική χάρη το γου Πνεύματος, κα τά "Μυστήρια" τους εναι κυρα, τό βάπτισμα λοιπόν, πού τελον, δν μπορε νά τούς εσαγγει στν κκλησα το Χριστο.
«Τούς γ
ρ παρά τν αρετικν βαπτισθέντας χειροτονηθέντας οτε πιστούς οτε κληρικούς εναι δυνατόν», μς λέει ό ΞΗ' κανόνας τν γων ποστλων. Κα ό γιος Νικόδημος ό γιορετης συμπληρώνει: «λων τν αρετικν τό βάπτισμα εναι σεβς κα βλάσφημον κα οδεμαν κοινωνίαν χει πρς τό τν ρθοδξων».

Τ
μς λένε μως ο ρθδοξοι οκουμενιστές;

         
ρθδοξος ερρχης διακήρυσσε τι «τό γιο Πνεμα πενεργε σ κάθε χριστιανικό βάπτισμα» κα τι ό ναβαπτισμς τν τεροδξων Χριστιανν π τούς ρθοδξους μπνεται π «στενοκεφαλιά, φανατισμό κα μισαλλοδοξία... Εναι μιά δικα κατά το χριστιανικο Βαπτίσματος κα πραγματικά μία βλασφημία το γου Πνεύματος»!¹
λλος ερρχης δήλωσε πευθυνμενος σ τεροδξους: «Εμεθα λοι μέλη Χριστο, να κα μοναδικό σμα, μιά κα μοναδική "καινή κτίσις" φ' σον τό κοινό μας βάπτισμα μς λευθρωσε π τόν θάνατο»².
οκουμενιστική κκλησιολογία κφρστηκε π πσημα ρθδοξα χείλη κα ς ξς: «φελομεν νά εμεθα τοιμοι νά ναζητήσωμεν κα νά ναγνωρίσωμεν τήν παρουσίαν τς κκλησας κα κτς τν δικν μας κανονικν ρων, πρς τά ποα ταυτίζομεν τήν μίαν, γαν, καθολικήν κα ποστολικν κκλησαν». λλά πρχουν κα τολμηρότεροι, πού ραματζονται τήν "πανδρυση" τς κκλησας διαμέσου τς νσεως λων τν Χριστιανν: ρθδοξος ερρχης διατείνεται τι «χουμε νγκη νς νέου Χριστιανισμο, πού θ βασίζεται ξ λοκλρου σ νέες ντιλψεις κα ρους. Δν μπορομε νά διδάξουμε τό εδος τς θρησκείας πού παραλάβαμε στς ρχμενες γενιές».

Ο
διάλογοι.

           
Οκουμενισμς, γι νά προωθήσει τά σχέδια του, χρησιμοποιε πολλά μέσα. Τό βασικότερο εναι ο διάλογοι.
Κανείς δ
ν γνοε τι ρθδοξη κκλησα π τή φύση της εναι νοιχτ στ διάλογο. Θεός πάντοτε διαλέγεται μ τόν νθρωπο κα ο γιοι τς κκλησας δν ρνθηκαν ποτέ τή διαλεκτική πικοινωνα τους μ τόν κόσμο.
Ο
γιοι, χοντας ατοσυνειδησία τς κοινωνίας τους μ τό Θεό, προσπαθοσαν μ τό διάλογο νά μεταδώσουν τήν μπειρα τς λθειας πού βίωναν. Γι' ατος ή λθεια δν ταν ντικεμενο ρευνας. Δν τήν ναζητοσαν, δν τήν διαπραγματεύονταν∙ πλ τήν πρόσφεραν. ν διάλογος δν δηγοσε τούς τερδοξους στν πρριψη τς πλάνης τους κα στ ν ποδοχ τς ρθοδξου πίστεως, δν τόν συνέχιζαν.
Δυό χρόνια διαλεγόταν
γιος Μάρκος Εγενικς μ τούς Παπικούς στ Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας (1438-1439). Βλέποντας μως τήν περοψα, τήν διαλλαξα κα τήν μμον τους στν πλάνη, διέκοψε κάθε σχέση μαζί τους, προτρέποντας μάλιστα τούς ρθδοξους πιστούς:
«Ν'
ποφεγετε τούς Παπικούς, πως ποφεγει κανείς τό φίδι».
Θεολογικό διάλογο ε
χε ρχσει κα Οκουμενικς Πατριάρχης ερεμίας Β' Τρανός μ τούς προτεστάντες θεολόγους τς Τυβίγγης (1579). ταν διαπίστωσε μως τι διάλογος δν πφερε κανέναν καρπό, τόν διέκοψε. «Σς παρακαλομε», τούς γραφε, «μ μς κουράζετε λλο... ς πορευθετε τόν δικό σας δρόμο. ν θέλετε, μπορετε νά μς γράφετε, λλ χι πλέον γι δόγματα πίστεως».
Ο
διάλογοι το Οκουμενισμο.
Ο
σύγχρονοι οκουμενιστικοί διάλογοι διαφέρουν ριζικά π τούς διαλόγους τν γων, γιατί διεξάγονται μ βάση τς ρχς τς διευρυμένης κκλησας κα το δογματικο μινιμαλισμο. Γι' ατ εναι νορθδοξοι κα καρποι. πδειξη, τι στ κατ σχεδόν χρόνια τς διεξαγωγς τους δν χουν προσφέρει τίποτε τό ξιλογο στν ντητα το χριστιανικο κόσμου. ντθετα μάλιστα, κατάφεραν νά διχάσουν τούς ρθοδξους!
Τά κυριότερα σημε
α τς παθολογίας τν σημερινν διαλόγων εναι τά ξς:

Α'.
λλειψη ρθδοξης μολογας.

               Στο
ς διαλόγους ρισμνοι ρθδοξοι δν κφρζουν τήν κρδαντη πεποίθηση τς ρθδοξης κκλησας τι ατ ποτελε τή μία κα μοναδική κκλησα το Χριστο πάνω στ γ. Δν προβάλλουν, πσης, τήν γιασμνη παράδοση κα τήν πνευματική μπειρα τς ρθοδοξας, πού διαφέρουν π τς παραδόσεις κα τς μπειρες το δυτικο Χριστιανισμο. Μόνο μιά τέτοια μολογιακ στάση θ μποροσε νά καταξιώσει κα νά κάνει γόνιμη τήν ρθδοξη παρουσία στος διάλογους.

Β'.
λλειψη ελικρνειας.

           Τό
λλειμμα τς ρθδοξης μαρτυρίας, σ συνδυασμό μ τήν ποδεδειγμνη νειλικρνεια τν τεροδξων, δυσχεραίνει περισσότερο τόν διαχριστιανικό διάλογο κα τόν καθιστ ναποτελεσματικ. Γι' ατ πολλές φορές ετε παρατηρονται μοιβαες πιφανειακς ποχωρσεις ετε χρησιμοποιεται διφορούμενη γλώσσα κα ρολογα, προκειμένου νά συγκαλύπτονται ο διαφορές.
ν πρτα-πρτα ο Ρωμαιοκαθολικοί ταν ελικρινες, θ πρεπε νά δηλώσουν μ σαφήνεια στος οκουμενιστικούς κύκλους ατ πού τονίζουν στος δικούς τούς πιστούς∙ τήν διλλακτη δηλαδή προσήλωση τούς στ παπικό πρωτεο κα λθητο. τσι, βέβαια, θ φαινόταν ξεκάθαρα κα τό πώς ραματζονται τήν ντητα τν Χριστιανν: χι ς ντητα πίστεως λλ ς ποταγ λων κάτω π τήν παπική ξουσα. πιπλον θ πιβεβαιωνταν ή διαπίστωση τι ό παπικός θεσμός φενός ποτελε τήν τραγικότερη λλοωση το Εαγγελου το Χριστο κα φετέρου χρησιμοποιε τούς διαλόγους γι τήν ξυπηρτηση κα μόνο τς πεκτατικς του πολιτικς.
Κύρια
κφραση τς νειλικρνειας τν Παπικν ποτελε ή διατήρηση κα ή νσχυση τς Ονίας. Πρόκειται γι ναν πουλο θεσμό, τόν ποο Παπισμός χρησιμοποίησε κα ξακολουθε νά χρησιμοποιε ς νωτικ μοντέλο, παρ' λες τς ντονες διαμαρτυρίες τν ρθοδξων κα παρά τό τι ατς σήμερα ποτελε τό βασικότερο μπδιο στος διμερες διάλογους.
ν πάλι ο ποικιλώνυμοι Διαμαρτυρόμενοι ταν ελικρινες, θ πρεπε νά δηλώσουν μ εθτητα τι δν εναι καθόλου διατεθειμένοι νά ποχωρσουν π τς βασικές προτεσταντικές τούς ρχς κα τι λλες, τελικά, εναι ο ατες πού τούς ναγκζουν νά ρχονται σ διάλογο. Ατ, λλωστε, φανερώνει κα κατήφορος πού χουν πάρει ο «κκλησες» τους (ερωσύνη γυναικν, γάμοι μοφυλοφλων κ..).

Γ'.
περτονισμός τς γπης.

            
πειδ ή νειλικρνεια κα ο διοτελες σκοπιμότητες δηλητηρίασαν τούς διαλόγους, πού κατάντησαν σ τρμονες κα καρπες θεολογικές συζητήσεις, πιχειρθηκε μιά στροφή. Ο διάλογοι τώρα νομστηκαν "διάλογοι γπης" τόσο γι λόγους ντυπσεων σο κα γι νά παρακαμφθε σκόπελος τν δογματικν διενέξεων. « γπη προέχει», τονίζουν. « γπη πιβλλει νά νωθομε, στω κι ν πρχουν δογματικές διαφορές».
Γι' α
τ κα πρακτική στος σημερινούς διαλόγους εναι νά μ συζητονται ατ πού χωρίζουν, λλ ατ πού ννουν, στε νά δημιουργεται μιά ψευδαίσθηση ντητας κα κοινς πίστεως. Στς Οκουμενικς Συνόδους μως ο Πατέρες συζητοσαν πάντοτε ατ πού χώριζαν. Τό διο συμβαίνει κα σήμερα σ ποιονδποτε διάλογο μεταξύ πλευρν πού χουν διαφορές: Συζητονται ατ πού χωρίζουν- γι' ατ ξλλου γίνεται διάλογος- κα χι ατ πού ννουν.
Γι
μς τούς ρθοδξους γπη κα ή λθεια εναι ννοιες δισπαστες. Διάλογος γπης χωρίς τήν λθεια εναι ψεύτικος κα φσικος διάλογος. ν διάλογος γπης «ν ληθεί» σημαίνει: Διαλέγομαι μ τούς τεροδξους π γπη, γι νά τούς πισημνω πού βρίσκονται τά λάθη τους κα πώς θ δηγηθον στν λθεια. Ἐάν πραγματικά τούς γαπ, πρέπει νά τούς π τήν λθεια, σο κι ν ατ εναι δύσκολο δυνηρ.

Δ'.
μβλυνση ρθοδξων κριτηρίων.

            Στ
ν παθολογία τν διαλόγων νκει κα ή μβλυνση τν ρθοδξων θεολογικν κριτηρίων, πού προκύπτει π τήν καλλιέργεια μις "οκουμενικς βροφροσνης", προσωπικν σχέσεων κα φιλίας νμεσα στος τερδοξους θεολόγους. πίστη θεωρεται χι λθεια, πού σώζει, λλ να σύνολο θεωρητικν ληθειν, πού πιδχονται συμβιβασμούς.
σχυρζονται ο ρθδοξοι οκουμενιστές: "Διάλογο κάνουμε, δν λλζουμε τήν πίστη μας!". Κα σφαλς διάλογος, ς "γαπητική ξοδος" πρς τόν λλον, εναι θεάρεστος. οκουμενιστικός μως διάλογος, πως διεξάγεται σήμερα, δν εναι συνάντηση στν λθεια, λλ εναι "μοιβαα ναγνριση". Ατ σημαίνει τι ναγνωρζουμε τς τερδοξες Κοινότητες ς κκλησες, τι ποδεχμαστε πώς ο δογματικές διαφορές τους ποτελον "νόμιμες κφρσεις" τς διας πίστεως. "τσι μως πέφτουμε στν παγίδα το δογματικο συγκρητισμο:Τοποθετομε στ διο ππεδο τήν λθεια μ τήν πλάνη, ξισνουμε τό φς μ τό σκοτάδι.

Ε'. Συμπροσευχές.

             Ο
ρθδοξοι οκουμενιστές, μ τήν μβλυνση τν θεολογικν τους κριτηρίων, εναι πολύ φυσικό νά συμμετέχουν χωρίς ναστολς σ κοινές μ τούς τερδοξους λατρευτικές κδηλσεις κα συμπροσευχές, πού πραγματοποιονται συχνά στ πλαίσια τν διαχριστιανικν συναντήσεων. Γνωρίζουν τι μ τόν οκουμενιστικό ατ συμπνευματισμό δημιουργεται τό κατάλληλο ψυχολογικό κλίμα, πού παιτεται γι τήν προώθηση τς νωτικς προσπάθειας.
Ο
ερο Κανόνες μως τς κκλησας μας παγορεουν αστηρ τς συμπροσευχές μ τούς τερδοξους. Γιατί ο τερδοξοι δν χουν τήν δια πίστη μ' μς. Πιστεύουν σ' ναν διαφορετικό, διαστρεβλωμένο Χριστό. Γι' ατ κα ό γιος ωννης Δαμασκηνός τούς ποκαλε πστους: « μ κατά τήν παράδοσιν τς Καθολικς κκλησας πιστεύων πιστός στιν».
συμπροσευχή λοιπόν παγορεεται, πειδ δηλώνει συμμετοχή στν πίστη το συμπροσευχομένου κα δίνει σ' ατν τήν ψευδαίσθηση τι δν βρίσκεται στν πλάνη, πτε δν χρειάζεται νά πιστρψει στν λθεια.

Στ'. Διακοινωνία (Intercommunio)

                 
ν ο ερο Κανόνες παγορεουν τς συμπροσευχές μ τούς αρετικος, πολύ περισσότερο ποκλεουν τή συμμετοχή μaς στ "Μυστήριά" τους. Κα στ σημεο ατ μως ο ρθδοξοι δν φανήκαμε συνεπες.
Β' Βατικανή Σύνοδος, μέσα στ πλαίσια το οκουμενιστικο "νογματος" πού κανε, πρότεινε τή Διακοινωνία μ τούς ρθοδξους: Παπικοί θ μπορον νά κοινωνον σ ρθδοξους ναούς κα ρθδοξοι σ παπικούς. Μ τόν τρόπο ατ τόσο ο Παπικοί σο κα ο ρθδοξοι οκουμενιστές πιστεύουν τι σταδιακά θ πλθει de facto νωση Παπισμο κα ρθοδοξας, παρ' λες τς δογματικές τους διαφορές.
ν γι τούς Παπικούς μιά τέτοια θέση δικαιολογεται π τήν ντληψη πού χουν γι τήν κκλησα κα τά Μυστήρια (κτιστή χάρη κ.λπ.), γι μς τούς ρθοδξους εναι παράλογη κα παρδεκτη. κκλησα μας ποτέ δν θεώρησε τή θεία Εχαριστα ς μέσο γι τήν πτευξη τς ντητας, λλ πάντοτε ς σφραγίδα κα πιστγασμ της.
λλωστε, τό κοινό Ποτήριο προϋποθέτει κοινή πίστη. ν δηλαδή νας ρθδοξος κοινωνε σ παπικό ναό, ατ σημαίνει τι ποδχεται κα τήν παπική πίστη.

Συνεργασία σ
πρακτικά θέματα.

              
λλο μέσο γι τήν πτευξη τν σκοπν το Οκουμενισμο ποτελε ή διαχριστιανική συνεργασία σ πρακτικούς τομες. Ο οκουμενιστές διατείνονται τι τά ποικίλα σύγχρονα προβλήματα (κοινωνικά, θικ, περιβαλλοντικά κ. .) φελουν νά μς ννουν.
κκλησα, σφαλς, δειχνε κα δείχνει πάντα μεγάλη εαισθησα σ' λα τά νθρπινα προβλήματα, στσο π κοινο μ τούς αρετικος ντιμετπισή τούς παρουσιάζει τά ξς μειονεκτήματα:
α)
φωνή τς ρθοδοξας, ταν συμφύρεται μ τς λλες χριστιανικές φωνές, χάνει τή διαύγεια της κα δυνατε νά κοινοποιήσει στν σημερινό νθρωπο τόν δικό της μοναδικό τρόπο ζως, πού εναι θεανθρωποκεντρικός, σ ντθεση μ τόν νθρωποκεντρικ τρόπο ζως τν τεροδξων.
β)
κκλησα ποκπτει στν πειρασμό τς κκοσμικεύσεως, χρησιμοποιώντας στ κοινωνικό της ργο κοσμικές πρακτικές τν λλων μολογιν, σ βάρος το σωτηριολογικο της μηνύματος. κενο μως πού χει νγκη ό σημερινός νθρωπος, δν εναι ή βελτίωση τς ζως του μέσω νς κκοσμικευμένου Χριστιανισμο, στω κι ν ατς μπορέσει νά ξαλεψει λες τς κοινωνικές πληγές, λλ ή πελευθρωση το π τήν μαρτα κα θέωσή του μέσα στ ληθιν Σμα το Χριστο, τήν ρθδοξη κκλησα.
γ)
ρθδοξος πιστός, βλέποντας τούς τερδοξους νά συνεργάζονται μ τούς κκλησιαστικος του ποιμένες, ποκομζει τήν σφαλμνη ντπωση τι νκουν κι ατο στν κκλησα το Χριστο, παρά τς δογματικές διαφορές.

νταλλαγ πισκψεων.

            Τά τελευταία χρόνια
οκουμενιστική πολιτική σκεται κα μ τς νταλλαγς πισμων πισκψεων μεταξύ τν μολογιν, ο ποες πραγματοποιονται π ψηλβαθμους, κυρίως, κληρικούς. Ατς περιλαμβάνουν γκωμιαστικς προσφωνήσεις, σπασμος, νταλλαγς δώρων, κοινά γεύματα, συμπροσευχές, κοινές νακοινσεις κα λλες χειρονομίες φιλοφροσύνης.
Ε
δικότερα, π τό 1969 χει καθιερωθε ή τσια μοιβαα συμμετοχή, ρθοδξων κα Ρωμαιοκαθολικν, στς θρονικές ορτς Ρώμης κα Κωνσταντινουπόλεως.
Ο
συναντήσεις ατς, δυστυχς, δν εναι πλς θιμοτυπικς πισκψεις. Ο διοι, λλωστε, ο οκουμενιστές μολογον τι μ τούς κοινούς ορτασμος βιώνεται να εδος κκλησιαστικς κοινωνίας, μ τήν μοιβαα ναγνρισ τους.
πιστός λαός μας μως, ταν παρακολουθε τς πισκψεις π τά πτικοακουστικ μέσα πικοινωνας, δοκιμάζει δυσάρεστη κπληξη∙ σκανδαλίζεται, πικραίνεται, πορε, λλ κα προβληματίζεται, καθώς μάλιστα λλοτε κοει τούς ποιμένες του νά μιλον μ ρθοδοξότατη κα γιοπατερική γλώσσα, κα λλοτε τούς βλέπει νμεσα στος τερδοξους νά συμπεριφέρονται διπλωματικά. νας τέτοιος μως συμβιβασμός στ χρο τς λθειας τς κκλησας, κμα κα γι τήν ερώτερη σκοπιμότητα, δν θ πληρωθε, ραγε, μ κριβ κα δυνηρ τίμημα;

διαθρησκειακή ξλιξη το Οκουμενισμο.

              
βαθύτατη κρίση προσανατολισμο, πού μφανίστηκε πολύ νωρίς στν Οκουμενικ Κίνηση, τήν νγκασε πρτα νά στραφε στν ντιμετπιση τν κοινωνικοπολιτικν προβλημάτων τν νθρπων, εγκαταλείποντας τή θεολογία ς δρόμο νσεως, κα στερα νά πραγματοποιήσει να νοιγμα πρς τς μ χριστιανικές θρησκεες. Παραδέχεται τι λες ο θρησκεες ποτελον διαφορετικούς δρόμους σωτηρίας, παράλληλους μ τό Χριστιανισμό, κα τι τό γιο Πνεμα νεργε κα σ' ατς. Σύνθημά της χει τό ξωμα τς "Νέας ποχς": «Πίστευε ,τι θέλεις, μόνο μ διεκδικες τήν ποκλειστικτητα τς λθειας κα το δρόμου τς σωτηρίας».
Συγκαλε
λοιπόν διαθρησκειακές συναντήσεις, ο ποες δν εναι πλ πιστημονικ συνέδρια, πως διατείνονται ο διοργανωτές τους, λλ συνάξεις μολογας τς ντητας μ βάση τήν πίστη στν να Θεό. Γι' ατ συχνά περιλαμβάνουν κα κοινές λατρευτικές κδηλσεις, στς ποες συμπροσεύχονται ρθδοξοι, τερδοξοι κα λλθρησκοι. Τριαδικός Θεός μως τν ρθοδξων, ό ληθινς κα ατοαποκαλυπτόμενος Θεός, δν εναι διος μ τόν ποιο "Θεό" τν τεροδξων κα τν λλοθρσκων, μ κάποιον φανταστικό δηλαδή "Θεό", πού δημιούργησε, κα συντηρε θρησκευτική νγκη το μεταπτωτικο νθρπου.
Δυστυχ
ς, τό διαθρησκειακό ατ νοιγμα συμμερίζονται κα ρθδοξοι οκουμενιστές ερρχες, ο ποοι μάλιστα κφρζουν πψεις σν τς πμενες:
«
Οκουμενικ Κίνηση, ν κα χει χριστιανική προέλευση, πρέπει νά γίνει κίνηση λων τν θρησκειν... λες ο θρησκεες πηρετούν τό Θεό κα τόν νθρωπο. Δν πρχει παρά μόνο νας Θεός...».
«Κατά βάθος, μία
κκλησα να τέμενος ποβλπουν στν δια πνευματική καταξίωση το νθρπου».
«Τό
σλμ, στ Κοράνιο, μιλάει γι Χριστό, γι Παναγία, κι μες πρέπει νά μιλήσουμε γι τόν Μωάμεθ μ θάρρος κα τόλμη. Ν δομε τήν στορα του κα τήν προσφορά του, τό κήρυγμα το νς Θεο κα τή ζωή τν μαθητν του, πού εναι μαθητές το νς Θεο...».
«Ρωμαιοκαθολικοί κα
ρθδοξοι, Προτεστάνται κα βραοι, Μουσουλμάνοι κα νδο, Βουδισταί κα Κομφουκιανοί... θ πρέπει νά συντελέσωμε λοι μας στν προώθηση τν πνευματικν ρχν το οκουμενισμο, τς δελφοσνης κα τς ερνης. τοτο μως θ μπόρεση νά γίνει μόνον ἐάν εμεθα νωμνοι ν τ πνεύματι το νς Θεο».
Βασική
πιδωξη τν διαθρησκειακν συναντήσεων εναι ή δημιουργία σημείων παφς μεταξύ τν θρησκειν, στε νά διευκολυνθε ή κοινή ντιμετπιση τν κοινωνικν κα διεθνν προβλημάτων. Τήν πιδωξη ατ κμεταλλεονται κατά καιρούς κα σχυρο κοσμικοί ρχοντες, πιστρατεοντας τς θρησκεες στν προώθηση νμων συμφερόντων τους. Ατ φάνηκε καθαρά μετά τήν 11η Σεπτεμβρίου 2001, ταν πραγματοποιήθηκαν «κατ' πιταγν» πλειάδα διαθρησκειακν συναντήσεων.
         
τσι μως ή κκλησα μας, ντ νά εναι «κρίση» κα «λεγχος» τς νομας, μεταβάλλεται σ ποστηρικτ κα συντηρητή της. γκλωβζεται στν γκσμια προοπτική τν διαφόρων θρησκειν κα ποβιβζεται στ ππεδο μις κοσμικς Θρησκείας μ φελιμιστικ κα χρησιμοθηρικό χαρακτήρα. Ταυτόχρονα, ναγκζεται νά θετσει τό εραποστολικ της χρέος, φσον γίνεται ποδεκτ, π πσημους μάλιστα κπροσπους της, τι λες ο θρησκεες ποτελον «θελημνας π Θεο δος σωτηρίας»!
Κάποιοι
ρθδοξοι οκουμενιστές, ξλλου, φτάνουν στ σημεο νά μιλον γι τήν ερνη, τή δικαιοσύνη, τήν λευθερα, τήν γπη κα λλα κατεξοχήν πνευματικά γαθ μ μιά ψυχρή κοσμική γλώσσα. ποσιωπον τι τά γαθ ατ ποτελον καρπούς το γου Πνεύματος, θεία δρα πού χορηγονται μ τήν πνευματική «ν Χριστ ησο» θληση κι χι μέσα π διαθρησκειακές συναντήσεις.
Πρέπει, βέβαια, νά τονιστε
, τι ρθοδοξα δν εναι θρησκεία, οτε στω καλύτερη. Εναι κκλησα: ατοαποκλυψη κα φανέρωση το Θεο στν στορα. χει συνείδηση τς Οκουμενικτητας κα τς λθειας το Χριστο πού κατέχει, γι' ατ κα δν φοβται τς σχέσεις της μ τούς μ Χριστιανούς. Γνωρίζει μως τά ρια ατν τν σχέσεων, πως τά χει διαμορφώσει γιοπατερική Παράδοση κα μυστηριακή τς μπειρα. Γι παράδειγμα, ό γιος Γρηγόριος ό Παλαμς, κάτω π συνθκες σκληρς αχμαλωσας, διαλέχτηκε μ τούς θωμανος Τούρκους. Δν δίστασε, στσο, μ κίνδυνο τς ζως του, νά πε τήν λθεια κα νά λγξει τήν πλάνη τους. Πώς ντιμετπιζαν, λλωστε, ο γιοι Μάρτυρες τούς εδωλολτρες κα ο γιοι Νεομάρτυρες τούς Μωαμεθανούς; Δν μολογοσαν τήν λθεια; Θ μπορούσαμε νά τούς φανταστομε νά προσεύχονται μαζί τους; λλ τότε δν θ εχαμε Μάρτυρες!
             
κκλησα μας λοιπόν ρνεται νά θυσιάσει στ βωμό λλων σκοπιμοτήτων τή μοναδικότητά της κα νά ποδεχθε τό οκουμενιστικό σύνθημα τι «σ λες τς θρησκεες, πίσω π διαφορετικά νματα, λατρεύεται ό διος Θεός». Πιστεύει κρδαντα τι ό νθρωπος σώζεται μόνο διά το Χριστο, σύμφωνα μ τό ποστολικ: «Οκ στν ν λλ οδεν σωτηρία∙ οδ γρ νομά στιν τερον π τόν ορανν τό δεδομένον ν νθρώποις ν δε σωθναι μς» (Πράξ. 4,12).

Τελικά τ
εναι Οκουμενισμς;

              Μετά τ
ς λλεπλληλες ξελξεις του κα τή σταδιακή πομκρυνση του π τούς ρχικος του στόχους, δικαιολογημένα ο ρθδοξοι πιστοί ναρωτιονται: Δν φαίνεται ραγε ξεκάθαρα, τι σκοπός το Οκουμενισμο εναι χι ή νωση τν Χριστιανν, λλ πικρτηση τς Πανθρησκείας, ή σοπδωση τν πάντων κα μετατροπή τς κκλησας το Χριστο σ μιά «Λέσχη θρησκευομένων νθρπων», σ' ναν γκσμιο ργανισμ, σν τόν Ο.Η.Ε., πονευρωμνο κα -πνευματικό;

Π
ς μως ποτιμ τόν Οκουμενισμ παραδοσιακή μας ρθοδοξα;

          «
Οκουμενισμς, πραγματικά τσι πως χει πικρατσει νά σημαδοτεται ρος ατς, βεβαίως εναι αρεση, γιατί σημαίνει πρνηση βασικν γνωρισμάτων τς ρθοδξου πίστεως, πως εναι φέρ' επεν ποδοχ τς θεωρίας τν κλάδων, τι δηλαδή κάθε κκλησα χει να τμμα ληθεας κα πρέπει νά νωθομε λες ο κκλησες, νά βάλουμε στ τραπέζι τά τμήματα τς ληθεας γι νά παρτισθε τό λον. μες πιστεύουμε τι ρθοδοξα εναι Μία, γα, Καθολική κα ποστολικ κκλησα. Τέρμα, σ' ατ δν γίνεται συζήτηση∙ κα πομνως, ποιοσδποτε πρεσβεύει τά ντθετα μπορε νά λέγεται οκουμενιστής κα πομνως νά εναι αρετικς» (ρχιεπ. θηνν Χριστόδουλος, Συνέντευξη στν Ραδιοφωνικό Σταθμό τς κκλησας, 24-5-1998).
«
Οκουμενισμς εναι κοινό νομα γι τούς ψευδοχριστιανούς, γι τς ψευδοκκλησες τς Δυτικς Ερπης... λοι ατο ο ψευδοχριστιανισμοί, λες ο ψευδοεκκλησίες, δν εναι τίποτε λλο παρά μιά αρεση παραπλεύρως στν λλη αρεση. Τό κοινό εαγγελικ νομα τους εναι παναίρεση. Γιατί; Γιατί στ διάστημα τς στορας ο διάφορες αρσεις ρνονταν παραμόρφωναν μερικά διματα το Θεανθρώπου κα Κυρίου ησο ο ερωπαϊκς μως ατς αρσεις πομακρνουν λκληρο τόν Θεάνθρωπο κα στ θέση του τοποθετον τόν Ερωπαο νθρωπο» (ρχιμ. ουστίνος Πόποβιτς).
«
Οκουμενισμς δν εναι αρεση κα παναίρεση, πως συνήθως χαρακτηρίζεται. Εναι κάτι πολύ χειρότερο τς παναιρέσεως. Ο αρσεις ταν φανεροί χθρο τς κκλησας. Μποροσε ατ νά παλέψει ναντον τους κα νά τς κατατροπώσει. Ό Οκουμενισμς μως διαφορε γι τά δόγματα κα γι τς δογματικές διαφορές τν κκλησιν. Εναι πρβαση, μνστευση, παραθεώρηση, γι νά μν πομε νομιμοποίηση κα δικαίωση τν αρσεων. Εναι πουλος χθρς, κα π δ κριβς προέρχεται ό θανάσιμος κίνδυνος» (Καθηγητής νδρας Θεοδώρου).

ντιδρσεις στν Οκουμενικ Κίνηση.

              Σήμερα στ
ν ρθδοξο χρο αξνονται λονα ο ντιδρσεις κατά το Οκουμενισμο κα τν κφραστν του. Πολλά βιβλία, ρθρα κα κριτικές βλέπουν τό φς τς δημοσιότητας, που διατυπώνεται μ πόνο κα γωνα ποψη τι δεουμε βάσει «σχεδίου» κα «γραμμς» πρς μιά βαβυλώνια αχμαλωσα τς ρθοδοξας στν πολυπρόσωπη κα πολυώνυμη αρεση.
Δ
ν εναι λίγοι ο διαπρεπες ρθδοξοι κληρικοί κα θεολόγοι πού προτείνουν τήν μεση ποχρηση τς ρθοδοξας π τήν Οκουμενικ Κίνηση κα τά συνέδριά της, γιατί θεωρον τή συμμετοχή της σ ατ, χι πλς καρπη, λλ πολλαπλς πιζμια.
Κάποιες
κκλησες χουν δη ποχωρσει π τό Παγκόσμιο Συμβούλιο τν κκλησιν, ν λλες προβληματίζονται ντονα γι τή δική τους συμμετοχή. Ατς ό προβληματισμός κφρστηκε κα στ Διορθόδοξη Συνάντηση τς Θεσσαλονίκης, τό 1998, που μεταξύ λλων διαπιστώθηκε τι «πειτα π αἰώνα λκληρο ρθδοξης συμμετοχς στν Οκουμενικ Κίνηση κα μισό αἰώνα παρουσίας στ Π.Σ.Ε...., τό χάσμα μεταξύ ρθοδξων κα Προτεσταντν γίνεται μεγαλύτερο».

συμμετοχή το πιστο λαο στν Οκουμενικ Κίνηση.

              Γνωρίζουμε
τι κριτήριο τς ρθοδοξας παραμένει πιστός κα εσεβς λαός. Κανείς, οτε Πατριάρχες οτε Σύνοδοι, δν μπορον νά τόν παρακάμψουν κα νά φιμώσουν τή συνείδηση του. Γι' ατ κα «δν πρέπει νά γίνεται κανένας διάλογος νά λαμβάνεται καμιά πφαση, ν δν συμφωνε γρυπνοσα ατ συνείδηση τς κκλησας (χαρισματοχοι κληρικοί, λαϊκοί, μοναχοί)» (Μητροπ. Ναυπάκτου ερόθεος).
            Ο
οικουμενιστικοί διάλογοι, πως διεξάγονται, ενοονται κυρίως π κύκλους τς καδημαϊκς θεολογίας κα π λλα κκλησιαστικ μ θεσμικά ργανα, πού ποβλπουν σ συγκεκριμένα φλη πολιτικά, οκονομικ, διεθνν σχέσεων κα προβολς. Δν ποτελον ατημα το κκλησιαστικο σώματος, λλ πιβλλονται "ξωθεν" κα "νωθεν". Τό γεγονός ατ ναδεικνει να νοσηρό φαινόμενο: τήν ατονμηση τν διοικητικν θεσμν τν ρθοδξων κκλησιν σήμερα. κκλησιαστικ διοίκηση δηλαδή εναι χωρισμένη π τή θεολογική σκέψη, λλ κα π τς πψεις, τς νησυχες κα τήν μπειρα το κκλησιαστικο πληρώματος.
τσι συμβαίνει ό λαός το Θεο νά μ συμμετέχει νεργ οτε νά νημερνεται πεθυνα κα ντικειμενικ γι τούς διαλόγους. λλωστε, ο ποφσεις δν φέρουν πάντα τή σφραγίδα τς αθεντικς συνοδικότητος, λλ λαμβάνονται συνήθως π εδικος «παγγελματες» το Οκουμενισμο. μολογε χαρακτηριστικά ρθδοξος ερρχης: «Ό ρθδοξος λαός δν γνωρίζει τίποτε γι τήν Οκουμενικ Κίνηση... λλ σως εναι τυχερή κα Οκουμενικ Κίνηση πού ό ρθδοξος πληθυσμός δν γνωρίζει Τ γίνεται στ Γενεύη»!

Τό χρέος μας.

              Ζο
με ναμφβολα σ περίοδο κοσμογονικν λλαγν. Τά γεγονότα, κατευθυνόμενα πλέον, τρέχουν μ ξέφρενους ρυθμούς. Ό Οκουμενισμς ξελσσεται μέσα στν σοπεδωτικ προοπτική τς Παγκοσμιοποιήσεως, πού πιβλλουν σχυρ πολιτικοοικονομικά κέντρα. Κανείς πιά δν πιστεύει σοβαρά πώς Οκουμενισμς μπορε νά προσφέρει ρατ λύση στ ατημα τς χριστιανικς ντητος.
ς ρθδοξοι Χριστιανοί δν πρέπει οτε νά αθεροβατομε λλ οτε κα νά φησυχζουμε. ν σεβόμαστε πραγματικά τή ζωή τν νθρπων, ν πονμε τόν βασανισμένο π τς διξοδες θρησκευτικές του παραδόσεις κόσμο τς Δύσεως, λλ κα τόν παγιδευμένο στς δαιμονικές πλάνες κόσμο τς νατολς, χουμε χρέος νά μείνουμε προσηλωμένοι στν γα μας κκλησα. Ν κρατήσουμε νθευτη τήν πατροπαράδοτη πίστη μας, βιώνοντας τήν αθεντικ μέσα π τόν καθημερινό μας γνα γι τόν προσωπικό γιασμ κα τή θέωση. ρθ πίστη κα ό κριβς βίος θ μς κάνουν κανος γι τή μαρτυρία τς ρθοδοξας, λλ -γιατί χι;- κα γι τό μαρτύριο, ν κα ταν ο καιροί τό παιτσουν...
           
μμον στν ρθοδοξα, δηλαδή στ γνησιότητα τς ζως, κα ή μμον στν λθεια πού λευθερνει κα σώζει, δν εναι γωισμς, φανατισμός μισαλλοδοξία. κφρζει τήν οκουμενικ διάσταση, τήν γπη κα τή φιλανθρωπία τς ρθδοξης κκλησας. Κα ποτελε τήν στατη δυνατότητα πού ατ προσκομίζει, γι μιά ριζοσπαστική πνευματική λλαγ στ χρο τς Δύσεως, λλ κα γι μιά ξοδο τς νατολς π τήν αχμαλωσα τν ψεύτικων θεν.